Różnica między erotyką a pornografią często jest z jednej strony trudna do uchwycenia, z drugiej – ma daleko idące konsekwencje prawne. Przede wszystkim, należy pamiętać,że utrwalanie treści erotycznych (czyli takich, które nie są pornograficzne) będzie zawsze zgodne z prawem o ile osoby uczestniczące w sesji zdjęciowej wyraziły zgodę na sfotografowanie ich, a działanie fotografa nie spełnia przesłanek opisanych w Kodeksie Karnym i nie będzie naruszało dóbr osobistych tych osób.

Należy zauważyć, że przepisy prawa międzynarodowego i prawa unijnego nie zawierają definicji pornografii. Dyrektywy wspólnotowe (akty prawne Unii Europejskiej) odnoszą się jedynie do zwalczania pornografii dziecięcej i zobowiązuje kraje członkowskie Unii Europejskiej do wprowadzania ustawodawstwa wspierającego zwalczanie pornografii dziecięcej.

Jeżeli chodzi o przepisy krajowe, należy zaznaczyć, że w Polsce pornografia jest generalnie legalna, przestępstwem jest jednak publiczne prezentowanie treści pornograficznych w taki sposób, że może to narzucić ich odbiór osobie, która tego sobie nie życzy, lub osobie poniżej piętnastego roku życia.

W celu rozpowszechniania zakazane są produkcja, utrwalanie, sprowadzanie, przechowywanie, posiadanie, rozpowszechnianie, publiczne prezentowanie treści pornograficznych z udziałem małoletniego, związanych z prezentowaniem przemocy lub posługiwaniem się zwierzęciem (art. 202 § 3 kk). Karane jest także utrwalanie treści pornograficznych z udziałem małoletniego poniżej lat 15, sprowadzanie, przechowywanie lub posiadanie takich treści (art. 202 § 4 i 4a kk).

Jaka jest definicja pornografii?

Największą trudność w stosowaniu przepisów dotyczących omawianych przestępstw sprawia brak powszechnie akceptowanej definicji treści pornograficznych. Według prof. M. Filara, który prowadził badania na ten temat, skonstruowanie powszechnie akceptowanej definicji pornografii nie jest możliwe. Można jedynie wskazać na pewne cechy, które pozwalają ustalić, że badane treści mają charakter pornograficzny. Według tego autora należą do nich:
• przedstawianie czynności seksualnych w sposób koncentrujący się wyłącznie na technicznych aspektach, w oderwaniu od warstwy intelektualnej i osobistej;
• ukazywanie ludzkich organów płciowych w ich funkcjach seksualnych, sprowadzające się wyłącznie do rejestracji odhumanizowanej technologii seksu;
• intencją twórcy którą jest wywołanie podniecenia seksualnego u odbiorcy.

Przestępstwem jest określone w art. 202 § 1 kk rozpowszechnianie treści pornograficznych wskazanych w tym przepisie, tj. uczynienia ich dostępnymi dla większej, z góry nieokreślonej liczby osób. Nie będzie więc przestępstwem prezentowanie fotografii pornograficznych w ściśle określonym (zamkniętym) kręgu osób czy prezentowanie pornograficznych fotografii osobom dorosłym w specjalnych sklepach (sex-shops), ponieważ w tych wypadkach kontakt z treściami pornograficznymi uzyskują tylko te osoby, które sobie tego życzą. Również wprowadzenie treści pornograficznych (poza treściami pornograficznymi z udziałem małoletniego albo treści pornograficzne związane z prezentowaniem przemocy) do sieci internetowej nie wypełnia znamion tego przestępstwa, gdyż dostęp do sieci jest dobrowolny i wymaga w tym celu wykonania odpowiednich czynności.

W kontekście zagrożeń płynących dla fotografa biorącego udział w sesjach pornograficznych, należy zwrócić szczególną uwagę na treść art. 202 § 3, który traktuje jako przestępstwo wszystkie czynności wymienione w tym również czynności przygotowawcze do rozpowszechniania pornografii, w tym również produkowanie tj. wytwarzanie treści pornograficznych. Jak podaje prof. Rodzynkiewicz, odpowiedzialności karnej przewidzianej w tym przepisie będzie podlegała również makijażystka, asystent fotografa itd.

Każdy polski fotograf albo fotograf działający na terytorium RP powinien więc przed rozpoczęciem sesji zdjęciowej upewnić się (najlepiej uzyskać pisemne oświadczenie), że osoby, które będą fotografowane ukończyły 15 lat. W celu uniknięcia jakichkolwiek kłopotów odradzamy również branie udziału w sesjach zdjęciowych których efektem mają być zdjęcia prezentujące przemoc (praktyki BDSM) oraz oczywiście treści pornograficzne z udziałem zwierząt.

fot. Piotr Fajfer