Wielkimi krokami zbliża się okres letnich festiwali muzycznych. To idealna okazja do podjęcia tematu akredytacji. Na wstępie warto jednak odpowiedzieć na pytanie, czym w ogóle jest akredytacja, czemu służy oraz w jaki sposób można ją uzyskać. Na te i inne pytania postaramy się odpowiedzieć poniżej.

W poszukiwaniu definicji akredytacji

Akredytacja dziennikarska do tej pory nie doczekała się zdefiniowania przez ustawodawcę. Z powodu braku definicji legalnej, dochodzi do problemów spowodowanych różnym rozumieniem tego zwrotu. Dla przykładu można wskazać, że niektórzy fotoreporterzy-amatorzy próbują zdobyć legitymację prasową, żeby dostać się np. na koncert muzyczny. Jednak legitymacja prasowa nie jest zezwoleniem na uczestniczenie w tego typu imprezie, a tylko – jak sama nazwa wskazuje – legitymacją. W ten sposób można jedynie potwierdzić, że jest się daną osobą i współpracuje z określoną redakcją. Więc choć legitymacja prasowa może ułatwić uzyskanie akredytacji poprzez zwiększenie wiarygodności starającej się o nią osoby, to de facto może być jedynie środkiem do osiągnięcia celu.
Czym więc jest akredytacja? W uzasadnieniu jednego z bardzo nielicznych orzeczeń sądowych na ten temat czytamy, że akredytacja dziennikarska to nic innego, jak zgoda organizatora imprezy, uprawniająca do udziału w niej na ściśle określonych warunkach, co do zasady szerszych od uprawnień publiczności*. Przyjmuje się, że akredytacja dziennikarska dzieli się, zależnie od rodzaju wykonywanego dziennikarstwa, na prasową, radiową, telewizyjną czy fotograficzną, przy czym katalog ten jest otwarty i przewiduje się nawet akredytacje łączone. Sama zaś zgoda na wstęp może przybrać fizyczną postać identyfikatora, legitymacji lub innego rodzaju dokumentu.

Do czego uprawnia akredytacja?

Z przyjętej w orzecznictwie definicji akredytacji wynika, że jej istotą jest uzyskanie prawa udziału w wydarzeniu na warunkach szerszych od uprawnień publiczności. Wskazuje się, że w szczególności akredytacja daje prawo do wstępu na imprezę poza wydzielone dla publiczności miejsca, a tym samym umożliwia bezpośrednie zapoznanie się z jej przebiegiem, łącznie z możliwością jej utrwalania*. Tym samym pozwala ona na wykonywanie pracy w sposób bardziej efektywny i komfortowy. Są to jednak pewne uogólnienia i trzeba pamiętać, że zakres przyznanych uprawnień zależy wyłącznie od organizatora imprezy.

Warunki uzyskania akredytacji

Z punktu widzenia powszechnie obowiązujących przepisów prawa – wymogów nie ma żadnych. Akredytacja jest wciąż poza zainteresowaniem ustawodawcy, przez co wszystko zależy jedynie od woli organizatora. Zazwyczaj przejawem tej woli jest regulamin i to tam odnajdziemy warunki uzyskania zgody na udział w konkretnej imprezie.
Niektórzy zastanawiają się, czy akredytacja ma charakter odpłatny. Może się wydawać, że gdy organizator udziela akredytacji fotoreporterowi, korzyści odnoszą obie strony. Dzięki temu impreza zyskuje rozgłos, a z kolei fotograf możliwość zdobycia ciekawych materiałów. Czasem jednak ranga wydarzenia jest na tyle duża, że organizator uzależnia zgodę od uiszczenia opłaty. Jest to kwestia indywidualnej oceny kosztów oraz spodziewanych korzyści i pobieranie takich opłat nie jest sprzeczne z prawem.
Warto też wiedzieć, że nie istnieje żaden prawny wymóg, aby osoba starająca się o akredytację była dziennikarzem w rozumieniu prawa prasowego. Co do zasady, o zgodę na udział w wydarzeniu może ubiegać się każda osoba, a krąg ten może ograniczyć tylko organizator imprezy poprzez odpowiednie postanowienia regulaminowe. W praktyce jednak akredytacji udziela się niemal wyłącznie dziennikarzom i fotoreporterom. Trudno się temu dziwić, skoro celem organizatora jest uprzywilejowanie osób, które zapewnią rozgłos danemu wydarzeniu. I właśnie dlatego często jednocześnie mówi się o akredytacji oraz o legitymacji prasowej. Choć nie są one tym samym, to jednak legitymacja prasowa potwierdza związek z redakcją, co z kolei zwykle warunkuje uzyskanie akredytacji.

Być może w przyszłości doczekamy się ustawowego uregulowania kwestii akredytacji. Na razie jednak wszystkich odpowiedzi na pytania związane z akredytacją należy szukać w regulaminach i informacjach sporządzanych przez organizatorów konkretnych wydarzeń, w których chcielibyśmy wziąć udział jako fotoreporterzy.

* post. WSA w Warszawie z dnia 30 października 2008 r., II SA/Wa 1885/07;
** wyr. SA w Katowicach z dnia 30 września 2013 r., II AKa 201/13.

Autor tekstu: Magdalena Stasiak, prawnik, ekspert portalu Fotoprawo.pl
kontakt: magdalena_stasiak@outlook.com