25.03.2013
Rozpoczynamy nowy cykl artykułów, w którym poruszmy kwestie związane z typami umów związanych z wykorzystaniem zdjęć. Dowiemy się jak poprawnie czytać dokumenty oraz jakie są konsekwencje niektórych zapisów dla nas jako twórców.
Jak czytać umowę?
Są dwa typy umowy najbardziej istotne z punktu widzenia prawa autorskiego w kontekście wykorzystania fotografii: umowa o przeniesienie praw majątkowych oraz umowa licencyjna. Przyjrzymy się szczegółom obu.
Umowa o przeniesienie praw majątkowych
Jednym z istotniejszych aspektów tego typu umowy jest określenie pól eksploatacji, które regulują obszary wykorzystania utworu. Przykładowe wyliczenie pól eksploatacji znajduje się w art. 50 UstPrAut i są to np. zwielokrotnianie, wprowadzanie do obrotu, wykonanie, wystawianie, nadawanie, udostępnianie utworu. Najlepiej określać w umowie jednoznacznie sposób wykorzystania utworu aby nie budził on wątpliwości. Umowa może zawierać postanowienia co do pól eksploatacji znanych tylko w chwili jej zawarcia.
Jak wygląda kwestia wynagrodzenia?
Należy pamiętać, że przy przeniesieniu autorskich praw majątkowych twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia, chyba że z umowy wyraźnie wynika, że prawa zostały przeniesione nieodpłatnie. Stąd też tak istotne jest uregulowanie w umowie wprost kwestii związanych z wynagrodzeniem autora. Jeżeli bowiem nie określimy w umowie wysokości wynagrodzenia, to może ono zostać później sądowo ustalone z uwzględnieniem korzyści nabywcy oraz zakresu udzielanego prawa. Zgodnie z orzecznictwem, gdy istnieje znaczna dysproporcja między wynagrodzeniem twórcy a korzyściami nabywcy, twórca może domagać się odpowiedniego podwyższenia wynagrodzenia.
PAP/Marcin Bielecki
Odrębne pole eksploatacji – odrębne wynagrodzenie
Zasadniczo twórcy powinno przysługiwać osobne wynagrodzenie za korzystanie z każdego pola eksploatacji. Stąd też ze względów praktycznych należy wskazywać w umowie powiązanie między wynagrodzeniem a polami eksploatacji. W umowie można jednak przewidzieć jedno wynagrodzenie za korzystanie z kilku pól eksploatacji.
Ponadto konstruując i czytając umowę o przeniesieniu praw majątkowych należy także pamiętać, że:
• osoba, która nabyła autorskie prawa majątkowe może przenieść je na inne osoby,
• zależne prawo autorskie przysługuje twórcy.
Czym jest umowa przeniesienia własności egzemplarza utworu?
W przypadku umowy przenoszącej własność egzemplarza utworu (np. odbitki zdjęcia) mamy do czynienia z przeniesieniem prawa własności do przedmiotu, który jest materialnym nośnikiem danego utworu, natomiast w omawianej przez nas umowie przeniesienia majątkowych praw autorskich mamy do czynienia z przeniesieniem praw majątkowych do utworu. Przeniesienie własności egzemplarza utworu nie przenosi autorskich praw majątkowych do utworu i odwrotnie. Kwestie te można dobrowolnie regulować w umowie.
Umowa licencyjna
Umowa licencyjna jest czynnością prawną, na podstawie której twórca uprawnia licencjobiorcę do korzystania z utworu w określony sposób. W odróżnieniu od umów o przeniesienie praw autorskich, przez umowy licencyjne autor nie wyzbywa się autorskich praw majątkowych, a jedynie upoważnia licencjobiorcę do korzystania z utworu na określonym polu eksploatacji.
Umowy licencyjne zgodnie dzieli się na:
• umowy licencyjne niewyłączne – twórca może udzielać licencji do korzystania z utworu na danym polu eksploatacji więcej niż jednej osobie,
• umowy licencyjne wyłączne – licencjobiorca ma wyłączne prawo do korzystania z utworu na określonym w umowie polu eksploatacji. Oznacza to, że licencjodawca nie może udzielić innym osobom licencji do korzystania z utworu w ten sposób.
Licencja wyłączna musi być udzielona w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Ustawodawca nie przewidział żadnej koniecznej formy do udzielenia licencji niewyłącznej, można jej więc udzielić również ustnie. Warto jednak zabezpieczyć się ze względów dowodowych i zachować informacje o udzielonej zgodzie chociażby w formie e-maila.
Jakie elementy musi zawierać umowa licencyjna wyłączna?
Treść umów licencyjnych można kształtować w dowolny sposób, jednak konieczne jest wskazanie następujących kwestii:
• oznaczenia utworu,
• pól eksploatacji, uwzględniając miejsce i czas korzystania z utworu,
• sposobu korzystania z utworu.
W przypadku licencji wyłącznej, podobnie jak przy umowach o przeniesienie autorskich praw majątkowych, uznaje się za konieczne wymienienie pól eksploatacji, na których licencjobiorca będzie korzystał z utworu.
W wypadku licencji niewyłącznej, co do której ważności – jak już wspomnieliśmy – nie jest wymagana forma pisemna, brak wymienionych pól eksploatacji nie powoduje nieważności umowy. Jeżeli sposób korzystania z utworu nie jest określony lub nie można go ustalić, to powinien być zgodny z charakterem i przeznaczeniem utworu oraz przyjętymi zwyczajami.
O czym należy pamiętać w umowie licencyjnej?
• licencja jest udzielona maksymalnie na 5 lat (w przypadku dłuższego okresu, po jego upływie, licencję uważa się za udzieloną na czas nieokreślony), w przypadku licencji wyłącznej, licencjobiorca może dochodzić roszczeń z tytułu naruszenia
• autorskich praw majątkowych, które są objęte umową licencyjną,
• twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia (kwestie wynagrodzenia regulowane są tak, jak przy umowach o przeniesienie autorskich praw majątkowych),
• licencja obowiązuje na terytorium państwa, w którym znajduje się siedziba licencjobiorcy,
• gdy licencja jest udzielona na czas nieoznaczony, twórca może ją wypowiedzieć na rok naprzód, na koniec roku kalendarzowego,
• jest to licencja niewyłączna (jeżeli udziela się licencji wyłącznej trzeba to wyraźnie zaznaczyć w umowie),
• licencjobiorca nie może upoważniać innych osób do korzystania z utworu na podstawie uzyskanej licencji – nie może udzielać sublicencji.
Autor tekstu: Anna Trocka
Z kontekstu rozumiem, że przeniesienie praw majątkowych jest równoznaczne ze zrzeknięciem się możliwości wykorzystywania własnych fotografii w sposób określony w umowie jako pola eksploatacji.
Przenoszę prawa, czyli pozbywam się ich i sam nie mogę w taki sposób nigdy używać (sprzedawać) tych zdjęć.
Czy o to chodzi?
Wszystko zależy od sposobu, w jaki zdefiniowana jest licencja, a nie tylko od pól eksploatacji, tzn. czy jest wyłączna czy niewyłączna; ograniczona czasowo, czy nieograniczona czasowo; oraz czy dotyczy jednego terytorium czy jest nieograniczona terytorialnie. Wszystkie te elementy wpływając na możliwość wykorzystywania fotografii
Niniejsza odpowiedź nie stanowi porady prawnej. Każdy przypadek jest indywidualny i w kwestii konkretnego naruszenia przepisów prawa sugerujemy, aby skonsultować się z prawnikiem.
Dzien dobry,
Szukam informacji na nastepujacy problem: fotograf fotografuje dziela sztuki zyjacego artysty.Artysta ten zyje ze sprzedarzy swojej tworczosci. Potem zdjecia sa komercjalizowane bez informowania i zgody artysty. Jak to wyglada prawnie?
Dziekuje z gory
BEATA CZAPSKA
W konkretnych przypadkach lepiej zasięgnąć porady prawnika, wiele zależy od udzielonych – przez artystę i fotografa – licencji oraz zgód.
a jak się ma sprawa kiedy fotograf przeniósł prawa majątkowe jako firma, pod którą prowadzi działalność a potem odsprzedał je komuś innemu już jako osoba prywatna? Czy taka działalność jest możliwa?
Witam
Zagraniczna firma zwróciła się do mnie z prośbą o udostępnienie mojego zdjęcia do wykorzystania go w grze planszowej, która oczywiście później będzie w sprzedaży.
Pytają o moje warunki finansowe i zaproponowali umowę (dość krótką przyznam i po angielsku – poniżej).
W sumie cała umowa opiera się na tym zapisie:
Photography Date: …………….. Start Time…………. End Time: …………
Proof photographs are to be delivered to Client by …/…./….
Photographer’s Fee:
The Photographer retains copyright in the photographs, and hereby grants the Client unlimited but non-exclusive rights to use or reproduce the photographs for which the Client pays.
Czy taka umowa jest w porządku ( i czy nie powinna być w 2 językach?)
I jak później rozliczyć się z tego z US?
Nie prowadzę DG.
Pozdrawiam
Ola
Mam pytanie odnośnie umowy o przeniesienie praw majątkowych autorskich zdjęć z konkretnej sesji. Sesja była na zlecenie firmy, do celów reklamowych. umowa nie jest ograniczona czasowo ani terytorialnie. Tzn, dotyczą dowolnego terytorium. Pytanie moje dotyczy wykorzystania tych zdjęć nie w celach handlowych a do publikacji na własnej stronie jako PORTFOLIO. czy po podpisaniu takiej umowy mogę wykorzystać te zdjęcia w portfolio zarówno papierowym jak i na stronie www?
Pozdrawiam.
Tomek
Publikacja zdjęć w swoim portfolio (czy to w postaci wydruku czy na stronie internetowej fotografa, czy na blogu itd.) jest emanacją więzi autora ze swoim dziełem, a więc autorstwa zdjęć, które jest prawem osobistym. Nawet, jeśli prawa majątkowe zostały przeniesione na inną osobę/podmiot na wszelkich znanych polach eksploatacji na całym świecie, to prawa osobiste pozostają przy autorze, ponieważ z mocy ustawy są „niezbywalne”. Warto zaznaczyć w umowie przed taką sesją zgodę na wykorzystywanie zdjęć do prezentacji autora (i warto opatrzyć je znakiem wodnym na stronie, aby nie stać się szybko źródłem nielegalnego obiegu tych zdjęć). I warto potem powiadomić tę firmę o umieszczeniu na własnej stronie tych zdjęć jako pokazania swojego autorstwa i zadać pytanie, do kogo odsyłać, jeśli pojawią się zapytania handlowe dotyczące tych zdjęć. Jeśli na zdjęciach jest np. wizerunek Prezesa takiej firmy, to trzeba koniecznie sprawdzić w umowie, komu udzielił zgody na publikowanie swojego wizerunku. Jeśli modelki – tak samo, ale prawdopodobnie przy „zapłacie za pozowanie” sprawa jest prostsza.
Więcej na ten temat:
• http://fotoprawo.pl/index.php/2011/05/abc-praw-autorskich-czyli-o-co-wlasciwe-chodzi/
Niniejsza odpowiedź nie stanowi porady prawnej. Każdy przypadek jest indywidualny i w kwestii konkretnego naruszenia przepisów prawa sugerujemy, aby skonsultować się z prawnikiem.
Witam
Czy podpisanie umowy z przeniesieniem praw majątkowych zwalnia zamawiającego z podpisania czyjego autorstwa są zdjęcia? Chodzi o publikację obszar publikacji objęty umową.
Pozdrawiam
Mateusz
Nie. Chyba, że w umowie autor wyraźnie zastrzegł, że zdjęcie ma nie być w żaden sposób podpisane, ale to raczej hipotetyczny i rzadki przypadek.
Niniejsza odpowiedź nie stanowi porady prawnej. Każdy przypadek jest indywidualny i w kwestii konkretnego naruszenia przepisów prawa sugerujemy, aby skonsultować się z prawnikiem.
Dzień dobry,
Chcemy mieć możliwość wykorzystania zdjęcia polskiej firmy na szwedzkiej stronie internetowej.
Rozumiem, że przy kupnie tegoż zdjęcia musimy zażądać umowy przeniesienia praw autorskich czy raczej umowy licencyjnej.
Ta firma używa i będzie też używała tego zdjęcia, którym jesteśmy zainteresowani.
Pozdrawiam//Arek
dobry wieczór.
czy mogłabym prosić o podpowiedź? jeśli realizowałam zlecenie fotograficzne na potrzeby sklepu internetowego, który został sprzedany (sam sklep, nie firma, dla której robiłam to zlecenie), a firma która sklep przejęła nadal korzysta z moich zdjęć (oczywiście bez mojej zgody, bez kontaktu ze mną w tej sprawie), to czy mogę w jakiś sposób dochodzić swoich praw?
Pozdrawiam,
Ola
Dzień dobry,
dziękujemy za zainteresowanie artykułem Zdjęcia i prawo, czyli obrót fotografią na potrzeby komercyjne. To zależy od zapisów w umowie realizacji zleceń. Np. jakie było w niej określone pole eksploatacji? Jeśli sprawa dotyczy wielu zdjęć, to warto skonsultować to z prawnikiem i dochodzić swoich praw.
Pozdrawiamy,
Redaktorzy Fotopraw.pl
Dzień dobry,
mam pytanie do Państwa, mianowicie jak można się zabezpieczyć, konstruując umowę licencyjną niewyłączną na wykorzystywanie zdjęć do publikacji w materiałach reklamowych (mapy, foldery, ulotki itp.), przed wielokrotnym drukowaniem w/w materiałów? Na umowie np. jest informacja, że licencja dotyczy wykorzystywania jednorazowego zdjęć w mapach wydrukowanych w nakładzie 5 tyś sztuk. Jak później kontrolować te mapy? Licencjobiorca mógłby przecież wydrukować ponownie 5 tyś. map nie informując mnie o tym… Problem oczywiście może dotyczyć też ulotek, widokówek itp.
Pozdrawiam serdecznie
Dzień dobry,
czy jeżeli podpisuję umowę o przekazanie praw na czas nieokreślony i czasowo i terytorialnie, to osoba, która dostanie moje zdjęcia, może je potem publikować i brać za to wynagrodzenie ?
Pozdrawiam,
Kamila
Witam,
jak to funkcjonuje jeśli chodzi o udostępnienie zdjęcia z EPA na swojej stronie internetowej? Nie w celach zarobkowych, ale jeśli na zdjęciu widnieje coś co zwyczajnie podglądowo chciałabym na swojej stronie pokazać. Czy muszę oficjalnie kupić takie zdjęcie?
Dzień dobry,
Czy istniej jakieś narzędzie, albo zapisy umożliwiające wyliczenie kosztów związanych z licencją na rok, dwa lata lub bezterminowo?
Czy może w przypadku określenia tego kosztu fotograf wprowadza cenę tylko i wyłączenie jaka go interesuje?
miłego wieczoru
Łukasz Majewski