Drugim wyjątkiem od monopolu praw twórcy, po dozwolonym użytku prywatnym, jest grupa wyjątków związanych z prawami przedruku w środkach masowego przekazu. Zgodnie z art. 25 ust. 1 pkt. 1 lit c) UstPrAut wolno rozpowszechniać w celach informacyjnych w prasie, radiu i telewizji aktualne wypowiedzi i fotografie reporterskie. Podstawową różnicą od użytku osobistego jest to, że gdy stosuje się prawo przedruku, to w takim wypadku fotografowi należy się wynagrodzenie.

Fotografii reporterskiej poświęcamy oddzielny artykuł. Dla potrzeb niniejszego przytoczymy tylko definicję Dr R. Sarbińskiego: „za fotografię reporterską można uznać prostą informację prasową wykonaną przy użyciu określonych środków technicznych zapisu wiadomości”. Jest to „prosta fotografia stanowiąca dokumentację aktualnych wydarzeń dla celów informacyjnych”. Takie właśnie fotografie można wykorzystać w prasie radiu i telewizji.

Czym jest prasa?

Poprzez prasę ustawa Prawo prasowe rozumie publikacje periodyczne, które nie tworzą zamkniętej, jednorodnej całości, ukazujące się nie rzadziej niż raz do roku, opatrzone stałym tytułem albo nazwą, numerem bieżącym i datą. Są to w szczególności: dzienniki i czasopisma, serwisy agencyjne, stałe przekazy teleksowe, biuletyny, programy radiowe i telewizyjne oraz kroniki filmowe. Prasą są także wszelkie istniejące i powstające w wyniku postępu technicznego środki masowego przekazywania, upowszechniające publikacje periodyczne za pomocą druku, wizji, fonii lub innej techniki rozpowszechniania. Prasa obejmuje również zespoły ludzi i poszczególne osoby zajmujące się działalnością dziennikarską.

Czy serwis internetowy jest prasą? Co z blogami?

Za prasę doktryna uważa również serwisy internetowe, szczególnie jeśli ukazują się w sposób ciągły, a redaguje je zespół osób. Portale informacyjne można zakwalifikować jako przekazy teletekstowe. Nie ma jednak podstaw, aby każdy serwis publicystyczny zakwalifikować jako prasę. Nie będą więc prasą na przykład osobiste blogi.

Wypowiedź aktualna, czyli jaka?

Druga z wątpliwości dotyczy „aktualności informacji”. Aktualność informacji zależy od jej rodzaju i od zainteresowania opinii publicznej. Podczas kampanii wyborczej aktualne wydarzenia polityczne będą dezaktualizować się dużo szybciej ze względu na szybkie tempo wydarzeń podejmowanych przez polityków. W trakcie tak zwanego „sezonu ogórkowego”, „aktualność” konkretnych wydarzeń może być znacznie wydłużona.

Fotoreportaż w internecie

Podsumowując – serwis, który można zakwalifikować do kategorii prasy, ma prawo do publikowania aktualnych zdjęć reporterskich. Jednak za taką publikację fotoreporter ma prawo do otrzymania stosownego wynagrodzenia. Natomiast inne serwisy, w tym prywatne blogi, nie mają prawa do skorzystania z tej możliwości w ogóle.

Moje zdjęcie w telewizji, czyli poranny przegląd prasy

Dozwolone jest również publikowanie przeglądów utworów opublikowanych i rozpowszechnionych. Takie przeglądy mogą zawierać fragmenty utworów, a nawet całe utwory wraz z ich omówieniem.

Nie jest jednak przeglądem prasy przedruk całych artykułów, a więc prawo przedruku nie służy do stworzenia takiej swoistej antologii. Przykładem przeglądu utworów są przeglądy prasy dokonywane na przykład w programach porannych telewizji. W wypadku, kiedy fotografia zostanie uwzględniona w takim przeglądzie (na przykład sfilmowana przez kamerę), fotograf nie ma jednak prawa do wynagrodzenia.

Autor tekstu: Anna Trocka